Waarom al die rechte straatjes in de Bastides?

De (bijna) middeleeuwse magie van de bastides in Zuidwest-Frankrijk

Stel je voor: je rijdt door het glooiende landschap van de Dordogne of de Lot-et-Garonne, en ineens duikt er zo’n perfect vierkant stadje op met rechte straatjes, een centraal marktplein en een gezellig terras waar de rosé al klaarstaat. Welkom in een bastide, oftewel: middeleeuwse stadsplanning op z’n Frans!

Maar wat zijn bastides nu eigenlijk?

En waarom lijken ze allemaal op elkaar alsof ze van een middeleeuwse IKEA-plattegrond komen?

Een stad, maar dan met een handleiding

Bastides zijn niet zomaar oude dorpjes. Het zijn geplande (veelal versterkte) stadjes, opgericht tussen de 13e en 14e eeuw. In een tijd van oorlog, belastingdruk en dorpsgekibbel dachten koningen en edelen: “Wat als we mensen naar een nieuwe plek lokken met beloftes van vrijheid, goedkope grond en – jawel – marktdagen?” Slim bekeken!Bastides kregen stadsrechten, een markthal, een kerk, en een duidelijk stratenplan (zo recht dat Google Maps jaloers zou worden).

De bekendste bastides vind je in Zuidwest-Frankrijk: denk aan Monpazier, Monflanquin, Villereal, Beaumont-du-Périgord of Cordes-sur-Ciel. Ze hebben allemaal dat typische schaakbordpatroon. Waarom? Omdat middeleeuwse mensen misschien geen Wi-Fi hadden, maar wel van efficiëntie hielden.

Franse of Engelse Bastide? (Spoiler: allebei!)

Leuk detail: veel bastides zijn gebouwd tijdens de Honderdjarige Oorlog, dus zowel Franse als Engelse koningen probeerden hun “eigen” bastides te bouwen. Resultaat? Steden die vandaag de dag nog net niet met elkaar ruziën over of hun marktplein nu van Guy de Montfort of van Edward I was.

Waarom jij dit moet weten?

Als toerist of expat is het leuk om te weten waarom je zoveel rechthoekige stadjes tegenkomt. Bovendien zijn bastides dé plek om de Franse sfeer te proeven.

Op de zaterdagmarkt kun je je vergapen aan Kazen, Confit de canard en handgevlochten hoeden. En dat alles terwijl je over exact afgemeten keitjes wandelt.

Dus de volgende keer dat je in Zuidwest-Frankrijk bent en een bastide binnenloopt, weet je: dit is geen toeval, dit is geschiedenis met een vleugje stadslogica.

Pro tip: parkeer aan de rand van het stadje. Die middeleeuwse straatjes zijn charmant, maar niet bepaald SUV-vriendelijk.